De gemeente Montfoort wordt gevormd door twee historische kernen: het dorp Linschoten (beschermd dorpsgezicht) en de stad Montfoort. Beide kernen liggen in een open weidegebied, kenmerkend voor het Groene Hart. In het buitengebied bevinden zich meerdere boerderijlinten.
Het landgoed Linschoten, met zijn fraaie hoofdhuis en de verschillende monumentale boerderijen, neemt in de gemeente een bijzondere plaats in. Het landgoed is gesitueerd langs het riviertje de Linschoten, dat ook een bepalende rol speelt in de historische dorpskern van Linschoten. Deze kern valt op door de vele met name kleinschalige historische pandjes gesitueerd aan smalle straatjes. Aan de oostzijde is de kern de laatste decennia uitgebreid met een nieuwbouwwijk.
Hoewel de stadskern Montfoort geen beschermd stadsgezicht is, heeft het alle karakteristieken van een middeleeuwse Hollandse stad. Kenmerkend zijn de Commanderije, de St. Janskerk , het Oude Stadhuis met poort, direct gesitueerd langs de Hollandse IJssel, en de restanten van het kasteelterrein, met name het poortgebouw. De aanwezigheid aan de zuidzijde van een relatief fors deel van de oorspronkelijke stadsmuur met daarop een weer werkende korenmolen, is opvallend te noemen.
